KÖPEKLERDE İÇ VE DIŞ PARAZİTLER

Hastalığın etkeni Echinococcus denilen ve bir kaç farklı türü bulunan bir parazitdir. Bu cinse ait olan ve köpekler için önemli arzeden Echinococcus granulosus türüdür. Bu tür insanda hidatik kist oluşturması nedeniyle zoonoz enfeksiyon olarak da önem taşımaktadır. Ayrıca köpeklerde enfeksiyon yapma özelliğine sahip olan bir diğer tür de Echinococcus multtiocularistir.

Hastalığın gelişimi nasıldır ?

Bu iki türün yapısal farklılığı yanında insanda oluşturduğu kistin farklılığı ve ara konakçılarının farklı olması nedeniyle hastalığın gelişimini, etkenin türüne göre iki grupta incelemek daha doğru olacaktır.

Echinococcus granulosus;
Etken köpeklerin ince bağırsağında yaşar ve şerit şeklinde olup ön bölümleri bağırsak duvarına girmiş olduğundan, bağırsak boşluğunda ancak halkaları görülebilir. Etkenin son konakçısı köpek, ara konakçıları ise koyun sığır gibi otçul hayvanlardır.

Köpeğin barsağındaki yumurtalar, şeritten kopan halkalar ile veya halkalar bağırsaklarda parçalandıktan sonra dışarı atılır. Embriyonlu bu yumurtaların koyun, sığır tavşan veya insan gibi ara konakçılar tarafından alınmasından sonra dış kabuk ara konakçının vücudunda açılır ve embriyon sindirim sistemi duvarını delerek lenf ve kan damarları yolu ile karaciğere gelir ve hidatik kisti oluşturur. Hidatik kistlere akciğer, kalp gibi diğer organlarda da rastlanabilir. Bu hastalıklı organların köpekler tarafından yenilmesiyle siklus devam eder. Oluşan hidatik kist, sulu Echinococ kist formundadır ve insanlarda ölümle sonuçlanabilen deformasyonlara neden olabilir. Kist yavaş bir gelişim izlemekle birlikte kitle olarak bir insan başı büyüklüğüne kadar ulaşabilir.

Echinococcus yumurtaları gölge ve serin bir yerde yaklaşık üç hafta süre ile canlılığını koruyabildiğinden ---cıg--- yenilen sebze ve meyvelerde yumurtanın bulaşmasında etkin rol oynar.

İnsanda parazitin larva şekli yerleşerek gelişim gösterebilir. Erişkin hali insanlarda gelişemez.

Echinococcus multilocularis;
Etkenin erişkinleri köpeklerin bağırsağında larvaları ise tarla faresi gibi kemirgenlerin iç organlarında yaşar. Son konakçı köpektir. Köpeklerin bağırsaklarından dışkı ile atılan yumurtalar fareler tarafından alınır. Sindirim sisteminden kan ve lenf yolu ile vücuda yayılır ve öncelikle karaciğerde alveollü kist oluşturur. Paraziti taşıyan farelerin köpekler tarafından yenilmesi ile bağırsaklarda yaklaşık 2 aylık bir sürede erişkin hale gelir.

İnsana bulaşma farelerle temas az olduğundan nadirdir. ---cög---unlukla doğaya bulaşmış yumurtaların alınması ile oluşur.

Hastalığın belirtileri nelerdir ?

Paraziti taşıyan köpeklerde belirgin bir problem yaratmaz. Görülebilecek tek bulgu dışkı ile atılan halka veya yumurtalar olabilir. Bunlar uygun bir paraziter ilaç uygulaması ile giderilebilir.

Hastalıkdan nasıl korunulur ?

Köpeklerin enfekte organları (akciğer, karaciğer gibi) yemesi engellenmelidir. Ayrıca bu tür sakatatlar sağlıklı da olsalar ---cıg--- olarak verilmemelidir. Gıda maddesi olarak tüketilen meyve ve sebzeler çok iyi yıkadıktan sonra yenilmelidir.

Halk sağlığı açısından, sokağa gezdirmek için çıkarılan köpeklerin dışkıları mümkün olduğunca toplanmalıdır.

Köpeklere pazitlerin yumurtalarına karşı düzenli olarak ilaç verilmelidir.

Bu amaçla kullanılan ilaçların kullanım aralığı hastalığı kapma riski, yaşadığı çevre ve diğer faktörlere göre de---gıs---ebilsede genelde 3 aydır.

Sonuç;

Zoonoz karakterli bu hastalıkdan korunmak için köpeklerin antiparaziter ilaç uygulamalarının düzenli aralıklarla yapılması zorunluluktur. Köpeğinizin anti paraziter ilaç uygulamalarının düzenli olarak yapılması durumunda, paraziti alma riskiniz, iyi yıkanmamış herhangi bir sebze veya meyveden alma riskinizden daha düşüktür. Hastalığın Etkeni Nedir?
Hastalık etkeni köpeklerde, özellikle de yavrularda hastalık yapan bir protozoa dır.

Hastalıkta Bulaşma Nasıl Olur?
Hastalık dışkıyla bulaşır.
Hastalığın Gelişimi Nasıldır?
Hastalık sindirim sistemine girdikten sonra büyük miktarlarda çoğalır ve daha sonra dışkıyla dışarı atılır. Dışarı atılan dışkıdaki etken tekrar ağız yoluyla alınarak hastalığa neden olur. Siklüs bu şekilde devam eder.
Hastalığın Belirtileri Nelerdir?
En fazla görülen semptom orta veya ileri derecede ishaldir. İshalde kan genelde vardır. Çoğu zamanda kanlı ve mukuslu bir görüntüdedir. Eğer etkenin miktarı çok fazla ise semptomlar oldukca şiddetlidir.
Bu semptomlar,
Kusma,
Kilo kaybı,
Dehidrasyon,
Yavru çok küçükse depresyon ve bilinç kaybı,
Karın bölgesinde hassasiyet,
Hastalıktan Nasıl Korunulur?
Hastalık oldukça yaygındır ve genelde dışkıyla bulaşır. Bu yüzden çevre temizliğine önem vermelidir.
Ayrıca köpeklerin popo kısmındaki tüylerin iyi temizlenmesine dikkat edilmelidir. Özellikle ishalli olanlar daha titiz kontrol edilmelidir.
Hastalık daha çok 4-16 hafta arasında görüldüğü için, yavruların sık sık doktor kontrolundan geçirilmeleri gerekir.
Evdeki mama ve su kapları iyice temizlenmeli, her zaman taze ve temiz su kullanılmalıdır.

Sonuç
Hastalık, semptomlar zamanında farkedilip tedaviye geçildiğinde tedavisi kolaydır. Ancak, çok yavru köpeklerde etken sayısı fazlaysa ve hastalık şiddetli seyrediyorsa ise ölüm olabilir. Bu hastalık sırasında dikkat edilmesi gereken bir başka faktörde, bünyenin zayıflaması nedeni ile diğer viral veya bakteriyel enfeksiyonların devreye girebilmesi ihtimalidir.